Peza do mes

Os turíbulos do Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense ingresaron na súa colección de forma descoñecida, a excepción dun deles que se debe a unha doazón de D. Ignacio Riestra Calderón no ano 1961 (CE003846).

A peza que hoxe presentamos, un prato de cerámica bracarense, rexistrouse no museo co número DX1209/26. A restauradora Iria Veloso foi a encargada da súa limpeza e reintegración, como nos explica no documento anexo.

A cerámica bracarense é unha cerámica fina de  carácter rexional que se caracteriza por unha pasta  clara, de cor crema ou castaño suave, moi decantada  e depurada, que se cobre, ás veces, no exterior, dun  engobe alaranxado, aínda que pode aparecer sen el.

Nas últimas escavacións arqueolóxicas levadas a cabo no Castro de San Cibrao de Las sucedéronse un bo número de achados de obxectos de adorno persoal realizados en bronce, entre os que destaca este brazalete, a cuxo estudo queremos achegarnos co propósito de animar os novos investigadores a facer un estudo en profundidade.

Un dos logros que a Compañía de Xesús achegou ao mundo foi dotalo dunha rede de farmacias, que se orixina nos séculos XVI – XVIII, e conxuga a «medicina verde» (raíces, follas, resinas) coa teórica de libros de autores clásicos, coma Dióscorides e Galeno.

Esta peza do Museo é única por varias razóns: primeiramente, porque é a única conservada da botica de Monterrei; en segundo lugar, non se conserva outra en Galicia; e terceira razón, porque forma parte dunha iconografía propia, que teñen outras farmacias do resto de España, co escudo da Compañía de Xesús.

Este tipo de puñal é coñecido como tipo Miraveche-Monte Bernorio, como referencia aos xacementos da Meseta norte (Burgos e Palencia) nos que foi atopado por primeira vez.

Nos museos arqueolóxicos consérvanse e expóñense obxectos que en ocasións, co paso dos anos, acaban cunha nova valoración en canto a funcionalidade ou significación. E esta relectura, este avance interpretativo, prodúcese pola revisión permanente das coleccións que atesouran, á luz dos traballos de investigación e publicacións máis recentes, que recollen tanto novos achados semellantes, como innovadoras explicacións froito dos avances proporcionados polas novas tecnoloxías e analíticas que no momento do achado non existían.

Do conxunto arqueolóxico-natural de Santomé proceden dúas cuncas de costelas que son recipientes xeralmente pouco profundos e de boca ampla, cunha decoración ao exterior de costelas moi pronunciadas que se considera que imitan modelos metálicos. As costelas arrancan debaixo do bordo e van esvaecéndose cara á base, plana ou lixeiramente cóncava. Outras características destacadas son as súas grosas paredes, o seu seu bordo vertical –caso da cunca baixa– ou lixeiramente exvasado –caso da cunca alta– e as marcas das ferramentas presentes nas superficies.

O achado do que hoxe falamos é unha peza biface, atopada polo Sr. Augusto Veiga Rubianes en 1986, embutida nun muro, fóra de todo contexto, nos Chaos de Amoeiro.

O vaso que presentamos foi recuperado no xacemento de Castromao, na campaña de escavación de 2007, dirixida por L. Orero Grandal.

Esta peza foi depositada no Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense por Eladio Martínez Estévez e procedía dun túmulo da paraxe do Valiño (Terzas, Cartelle, Ourense). Polo achado casual da peza carecemos de atributos contextuais, agás a procedencia dun túmulo.

Neste Ano Xacobeo 2021 queremos dedicar esta Peza do mes a unha pequena xoia atopada no corazón e xerme da cidade de Ourense, As Burgas. Á beira destas surxencias termais atópase a Casa dos Fornos, escavada polo arqueólogo Celso Rodríguez Cao en 2005, onde descubriu que a súa planimetría se corresponde coa dun edificio terapéutico e relixioso do século I d. C. que aproveitaba o manancial termal polas calidades minerais e caloríferas destas augas.

O 9 de marzo de 1695 nacía en Villafranca del Bierzo (León), Fr. Martín Sarmiento. Estamos, pois, ante o 336 aniversario do seu nacemento, e nunca mellor ocasión para dedicarlle A Peza do mes, e mostrar unha cara oculta e inédita da súa polimórfica obra. Trátase do seu caderno de debuxos, onde descubrimos a súa faceta artística.