Peza do mes

O poema Los Caneiros, composto por Sofía Casanova en 1912 tras asistir á romaría homónima celebrada en Betanzos, constitúe unha emotiva homenaxe á súa Galicia natal, á que regresaba despois dunha prolongada ausencia.

O cáliz obxecto de estudo, conservado no Museo Arqueolóxico de Ourense e cunha datación aproximada arredor da primeira metade do século XVI, constitúe un exemplo representativo do tardogótico na ourivaría litúrxica peninsular. Realizado en prata coa copa sobredourada, destaca pola súa base circular, hastil poligonal e un característico nó formado por casquetes semiesféricos decorados.

Dende o principio dos tempos o ser humano construíu artefactos nos que puidese habitar algo daquelas persoas que pasaron ao reino dos mortos. No século XVIII demándanse máscaras funerarias de celebridades da cultura e política, ben como obxecto de colección, ben como veneración da persoa.

O fragmento cerámico, recuperado durante as escavacións de 2023 na mansio romana de Os Baños de Río Caldo, é unha peza de pasta alaranxada de 7,1 x 9,5 cm que destaca polo seu gravado postcocción con trazos profundos realizados cunha punta fina. A inscrición, na que se aprecia o enigmático termo “Ogeresibus”, tamén atopado en 1989, presenta caracteres de entre 1 e 1,4 cm, cunha S inicial notablemente máis grande, e mostra erosións antigas nalgúns trazos.

El Heraldo Gallego (1874-1880) foi un xornal fundamental do Rexurdimento dirixido por Valentín Lamas Carvajal. Publicado inicialmente como semanario, evolucionou en frecuencia e formato, destacando pola súa defensa do progreso económico, social e cultural de Galicia.

A cuestión pesqueira en Galicia, tanto marítima como fluvial, ten na arqueoloxía un campo de estudo que evidencia a importancia económica e cultural desta actividade na antigüidade.

Esta peza descubriuse no ano 1997 nunha fosa próxima ao castro de Cameixa, escavado nos anos 40 por Florentino López Cuevillas e Xoaquín Lorenzo.

A fosa estaba illada e contiña restos de incineración. Trátase dun recipiente grande (19,5 litros) feito a mán, con decoración plástica de cordóns e mamelóns, que combina elementos locais e posibles influencias atlánticas. A datación radiocarbónica sitúa o seu uso no Bronce Inicial (2335-2039 a.C.), durante o período campaniforme en Galicia.

O primeiro tomo da obra Flora de Merino é unha das referencias fundamentais para o estudo da flora galega.

As manifestacións megalíticas e tumularias da Baixa Limia son ben coñecidas gracias ós traballos do autor da presente «peza do mes» do Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense, quen ten dirixido escavacións e prospeccións no espazo do parque natural da Baixa Limia-Serra do Xures. Precisamente foi no transcurso dunha prospección arqueolóxica no que se ten producido o achado na superficie dun dos túmulos do Outeiro de Cavaladre (Muíños, Ourense) dunha aixola de seixo.

Preséntase unha lucerna procedente do campamento militar de Aquae Querquennae, no concello de Bande, onde tería residido durante un tempo a cohors III da legio VII Gemina, para atender a vía XVIII que unía Braga (Bracara Augusta) e Astorga (Asturica Augusta). O xacemento, descuberto no ano 1921 por Florentivo L. Cuevillas, acompañado de Ramón Otero Pedrayo, Vicente Risco e Farruco Pena, ven sendo escavado dende 1975 por Antonio Rodríguez Colmenero, Francisco Hervés Raigoso e Santiago Ferrer Sierra.

A peza que hoxe presentamos goza de gran singularidade, pois a súa presenza en Galicia só se documenta na actual provincia de Ourense. Coñécese co nome de cerámica de Alpiarça debido á similitude desta con cerámicas atopadas en estacións arqueolóxicas do centro e sur de Portugal. Este tipo de recipientes caracterízase polas formas carenadas, predominantemente abertas, e un coidado brunido das súas superficies, así como a ausencia de decoración, tendo un período de vixencia definido entre o Bronce Final e a Primeira Idade de Ferro.

Para esta peza do mes seleccionamos un pequeno conxunto de instrumentos de medición. En primeiro lugar, e, pola súa singularidade, damos a coñecer unha caixa de latón, rectangular, cos extremos curtos redondeados. A tapa únese mediante bisagras e, o mesmo cá base, leva un bordo de cana. Correspóndese cunha caixa para gardar tabaco, de orixe flamenga, empregada polos mariñeiros. O seu tamaño, uns 16 cm, permitíalles levala consigo no peto.